სერგი კაპანაძის ინტერვიუ "ინტერპრესნიუსთან" უმრავლესობისა და უმცირესობის რიტორიკის შესახებ
28 დეკემბერი, 2012
0
2012 წლის საშინაო და საგარეო პოლიტიკის შედეგებზე, 2013 წლის პერსპექტივებზე "ინტერპრესნიუსი" საგარეო საქმეთა მინისტრის ყოფილ მოადგილეს სერგი კაპანაძეს ესაუბრა.
- ბატონო სერგი, როგორ შეაფასებდით 2012 წელს საშინაო პოლიტიკაში განვითარებულ პროცესებს და რას მიიჩნევდით 2012 წელს ყველაზე მნიშვნელოვან მოვლენად?
- 2012 წელი საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი იყო, რადგანაც პირველად ჩვენ ისტორიაში შედგა არჩევნები, რომელიც შეფასდა თავისუფალ და დემოკრატიულ არჩევნებად, რის შედეგადაც პირველად მოხდა ხელისუფლების ცვლილება. აქედან გამომდინარე, შიდაპოლიტიკის თვალსაზრისით, 2012 წელი ქვეყნისთვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი იყო, რადგანაც დემოკრატიულად ჩატარებული არჩევნებით ჩვენ პრაქტიკულად ევროპული სახელმწიფო გავხდით.
- ჟურნალმა "ტაბულამ" 2011 წლის ადამიანად თქვენ დაგასახელად. 2012 წლის ადამიანად თქვენ წელს ვის მიიჩნევდით?
- "2012 წლის ადამიანის" წოდება ორ პიროვნებას, პრემიერსა და პრეზიდენტს ეკუთნიღ. პრემიერს იმიტომ, რომ მოახერხა და გაიმარჯვა არჩევნებში; პრეზიდენტს, იმიტომ, რომ მოახერხა და აღიარა დამარცხება. ამიტომ, ეს ორი ადამიანი არის წლის პოლიტიკოსი. მათ მოახერეს, რომ ახლა, ყოველ შემთხვევაში ამ ეტაპზე, მიიჩნევა - საქართველოში შედგა დემოკრატიული არჩევნები და ქვეყანაში მიმდინარეობს დემოკრატიული პროცესები.
- პრეზიდენტისა და პრემიერ-მინისტრის განცხადებები კარგი დასტურია იმისა, რომ ახალსა და ძველ ხელისუფლებას შორის კოჰაბიტაცია არ შედგა. ივანიშვილის შეფასებით, "ოპონენტებმა კონსტრუქციულ რეჟიმში მუშაობა ვერ მოახერხეს". ძველი ხელისუფლება კი, ახალს პოლიტიკურ დევნაში ადანაშაულებს. თქვენი აზრით, რატომ ვერ მოხეხდა კოჰაბიტაცია და რეალურად რასთან გვაქვს საქმე?
- ალბათ, ორივე მათგანის განცხადებებში არის სიმართლის გარკვეული მარცვალი. ჩვენ ალბათ გვჭირდება ისეთი რეალობა და იმედია, ეს მალე იქნება, როდესაც გამარჯვებული პარტია არ დაიწყებს ე.წ. კუდიანებზე ნადირობას და წინა ხელისუფლების წარმომადგენლების გასამართლებას. ბუნებრივია, ეს არ ნიშნავს, მოხდეს სამართლიანობაზე თვალის დახუჭვა ან არ უნდა მოხდეს იმ ადამიანების პასუხიმგებლობაში მიცემა, ვისაც დანაშაულობები აქვს ჩადენილი. მაგრამ, რასაც ჩვენ ახლა ვხედავთ, სამწუხაროდ, არის უფრო მეტი, ვიდრე ზოგადად სამართლიანობის აღდგენა. თუნდაც იმის გამო, რომ ჩვენ ვხედავთ ძალიან ბევრ მაღალჩინოსანს, რომლებიც მიდიან დაკითხვებზე აღძრულ საქმეებთან დაკავშირებით. ჩვენ სხვადასხვა ხელმძღვანელების მხრიდან გვესმის რიტორიკა, რომელიც პრაქტიკულად გამორიცხავს უდანაშაულობის პრეზუმპციას, პირდაპირ დამნაშავედ ცხადდებიან ზოგიერთი ადამიანები. იმავდროულად ისმის რიტორიკა, რომლის თანახმადაც, თუ არ იქნება შეწყვეტილი პოლიტიკური საქმიანიობა და ყოფილი მმართველი ძალა არ გაპასიურდება, ასეთი ტიპის დამოკიდებულება და რიგები პროკურატურაში გაგრძელდება. ასეთი ტიპის განცხადებები ძალიან ხელის შემშლელია კოჰაბიტაციისთვის. მეორე, რაც აშკარად შეინიშნება, არის პროკურატურის ზედმეტად აგრესიული ქმედებები. ამჯერად მხოლოდ ორ კონკრეტულ ქეისზე გავამახვილებდი ყურადრებას, რომელიც, ჩემი აზრით, ძალიან ცუდად იმოქმედებს საქართველოს რეპუტაციაზე, თუ უკვე არ იმოქმედა ცუდად. პირველი ეს იყო მოქმედი გენშტაბის უფროსის დაპატიმრება ისეთი ბრალდებების გამო, რომელიც, რბილად რომ ვთქვათ, არ იყო დამაჯერებელი; და მეორე - მოქმედი სატელევიზიო კომპანიის გენდირექტორის, ნიკა გვარამაის დაპატიმრება. რა თქმა უნდა, ესეთი ტიპის ქმედებები კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს ხელისუფლების მოტივაციას, რომ იყოს რეალური კოჰაბიტაცია.
ჩემი აზრით, რაც ხდება, სხვა არაფერია, თუ არა ხელისუფლების მხრიდან მოქმედება პრინციპით - "გამარჯვებულს ყველაფერი". ანუ, მცდელობა იმისა, რომ გამარჯვება იყოს ტოტალური და არა ნაწილობრივი და კონსტიტუციით განსაზრული. ამის გამოვლინებაა ის, რაც ხდება ადგილობრივ თვითმმართველობებთან დაკავშირებით.
ვერავინ დამარწმუნებს, რომ დამთხვევაა ყველა თვითმმართველ ერთეულში უცბად ხალხი შეიჭრა. ზოგმა განცახადება დაწერა გათავისუფელბის შესახებ ოჯახური მდგომარეობის გამო და ზოგი სხვა პარტიაში გადავიდა. კოჰაბიტაცია არ გულისხმობს მოქმედებას პრინციპით - გამარჯვებულს ყველაფერი, არამედ იმას, რომ ორმა პოლიტიკურმა ძალამ უნდა მოახერხერხოს ქვეყნის ინტერესებიდან გამომდინარე საერთო ენის გამოძებნა.
ბუნებრივია, ასეთი მოქმედების პირობებში უმცირესობასაც აქვს თავისი შეცდომები, თუნდაც რიტორიკული. ჩვენმა არასამთავრობო ორგანიზაციამ რამოდენიმე დღის წინ განცხადებაც კი გავავრცელეთ ამასთან დაავშირებით, სადაც ავღნიშნეთ, რომ ორივე მხრიდან არის საკმაოდ ნეგატიური რიტორიკა, რაც ჩვენი ქვეყნისთვის კარგი არ არის. ხელისუფლების ორი ნაწილის კონფრონტაციულ რეჟიმში გადასვლა ქვეყნისთვის სიკეთის მომტანი არ იქნება. ის რიტირიკა, რომელიც ორივე მხრიდან გვესმის, ქვეყნის ეროვნული ინტერესებისთვის ძალიან ცუდია.
- თუ პრეზიდენტ სააკაშვილს რიტორიკით ვიმსჯელებთ, ბევრი გამოთქვამს აზრს, რომ სააკაშვილს სხვა გზა არ დარჩა, თუ არა ვითარების გამწვავება და ახალ ხელისუფლებასთან ღია კონფრონტაციაზე წასვლა. თქვენი აზრით, რისთვის ემზადება "ნაცმოძრაობა" და წავა თუ არა ახალ ხელისუფლებასთან მიმართებაში ღია კონფრონტაციაზე?
- პროგნოზირებას ვერ დავიწყებ, თუ რა მოხდება აპრილში და "ნაცმოძრაობა" წავა თუ არა ვითარების გამწვავებაზე, მაგრამ რასაც ვხედავ, "ნაცმოძრაობას" სურს და დეკლარირებაც გააკეთა, რომ მათ უნდათ ახალი პარტიის შექმნა. ამას უკავშირდება ისიც, რომ პარტიაში ბევრი ახალგაზრდა სახე გამოჩნდა. ესენი არიან ის დამიანები, რომლებიც მთავრობაში ყოფნისას ძალიან ბევრ რეფორმას ახორციელებდნენ. მე მათ პატრიოტიზმში ეჭვი არ მეპარება. რამოდენიმე დღის წინ ჩატარებულ "ნაცმოძრაობის" ყრილობაზე ბევრმა გამომსვლელმა თქვა, რომ მათი მიზანია გარდაიქმნან, ისწავლონ იმ შეცდომებზე, რომელიც მათ ხელისუფლებაში ყოფნის დროს დაუშვეს. ჩემი აზრით, ეს არის საკითხისადმი ჯანსაღი მიდგომა. პოლიტიკური პარტია, რომელიც აგებს არჩევნებს, არ უნდა იშლებოდეს ისე, როგორც ეს სამწუხაროდ საქართველოში ხდებოდა. პარტია, რომელიც აგებს არჩევნებს, სწორ ნაბიჯს გადადგამს, თუ დაინახავს თავის შეცდომებს თავისივე წარსულში და შეეცდება, უფრო გაძლიერებული დაბრუნდეს ხელისუფლებაში. თუ უმრავლესობის სურვილი იქნება, ეს არ მოხდეს და "ნაცმოძრაობა" ბოლომდე განადგურდეს, ეს ქვეყანას ძალიან ცუდ შედეგამდე მიიყვანს.
რა თქმა უნდა, არ უნდა ხდებოდეს ერთი პარტიის მიერ მეორის გაძლიერებისთვის ხელისშეწყობა, ეს არაჯანსაღი პროცესი იქნებოდა, მაგრამ არსებულის აღიარება და ერთმანეთთან თანამშრომლობა და ერთმანეთის პატივისცემა ძალიან მნიშვნელოვანი იქნებოდა ქვეყნისთვის.
- ბატონო სერგი, განახლებული "ნაცმოძრაობის" სახეებად ხომ არ მოიაზრებით თქვენ და ქალბატონი ელენე ხოშტარია?
- არა, ჩვენ წამოვედით მთავრობიდან, პარტიასა და პოლიტიკაში რომ გვდომოდა ყოფნა, მაშინ პოლიტიკაში დავრჩებოდით; მთავრობაში ყოფნა რომ გვდომოდა, მაშინ მთავრობაში დავრჩებოდით. სამოქალაქო საზოგადოებაში ყოფნა ჩვენი შეგნებული გადაწყვეტილება იყო. ანალიტიკურ საქმიანობასთან დაკავშირებით გარკვეული ვაკუუმია არასამთავრობო სექტორში და ჩვენ ვცდილობთ ამ ნიშინს დაკავებასა და ამ ვაკუუმის შევსებას და არანაირი პოლიტიკური გეგმები არ გვაქვს.
- სავარაუდოდ, 2013 წელს რა სცენარით განვითარდება პროცესები საშინაო პოლიტიკაში და რით დასრულდება საინფორმაციო სივრცეში უმრავლესობა-უმცირესობას შორის არსებული ღია დაპირისპირება?
- პროგნოზების კეთება უმადური საქმეა, ამიტომ პროგნოზისგან თავს ვიკავებ ხოლმე და ახლაც თავს შევიკავებ. ერთადერთი, რისი თქმაც შემიძლია, ეს არის ის, რომ სწორი განვითარება ქვეყნისთვის იქნება იმ საგარეო პოლიტიკური კურსის შენარჩუნება, რომელიც აქამდე გვქონდა. ბუნებრივია, მცირედი კორექტივების შეტანა შეიძლება, იმავე რუსეთთან მიმართებაში, მაგრამ რაც შეეხება დასავლურ ორიენტაციასა და ნატო-ში გაწევრიანებას, არანაირი კორექტივის შეტანის საჭიროება არ არის და იმედი მაქვს, რომ არც იქნება შეტანილი.
რაც შეეხება შიდა პოლიტიკას, აქ ერთადერთი გამოსავალია თანაცხოვრება და აღიარება იმისა, რომ მხარეები აღიარებენ ერთმანეთის არსებობას და ერთმანეთთან თანამშრომლობენ. ეს არის სწორი გზა. თუ უმრავლესობამ და უმცირესობამ ერთმანეთის არსებობა არ აღიარეს და ერთმანეთთან არ ითანამშრომლეს, ალბათ იქნება ძალიან ბევრი კრიზისი და ქვეყნასთვის სიკეთის მომტანი არ იქნება.
- რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ დასავლეთი და აშშ-ს დამოკიდებულება პრემიერ-მინისტრ ივანიშვილისა და საქართველოს ახალი ხელისუფლებისადმი შეიცვლება? და კიდევ, თუ პრეზიდენტმა სააკაშვილმა კვლავაც გააგრძელა ახალ ხელისუფლებასთან მიმართებაში კონფრონტაციული რიტორიკა, როგორი იქნება ვაშინგტონისა და ბრიუსელის რეაქცია?
- საერთაშორისო თანამეგობრობის პოზიცია ცალსახაა, რიტორიკა და ნაბიჯები უნდა იყოს შეცვლილი. ამიტომ, უნდა მივიღოთ ის კრიტიკა, რომელიც ჩვენ მივიღეთ დასავლეთიდან ძალიან მალე, მხედველობაში მაქვს ის უაღრესად ნეგატიური პუბლიკაციები, რომლებიც იყო დასავლურ პრესაში. ჩემი აზრით, არავის ინტერესში არ უნდა იყოს საქართველოს დასავლეთთან ურთიერთობის უკიდურეს კონფრონტაციამდე მიყვანა და დაპირისპირება. ჩვენ კარგად უნდა გვესმოდეს, რომ შეფასებები, რომელიც დასავლეთში გაკეთდა იმ ქმედებებსა და რიტორიკას მოჰყვა, რომელიც ქვეყნის შიგნით გადაიდგა და გაჟღერდა. ეს ეხება როგორც ახალ, ისე ძველ ხელისუფლებას.
- როგორ შეაფასებდით ხელისუფლებაში მოსული "ქართული ოცნების" საქმიანობას, მიღებულ ბიუჯეტს, ქვეყნის მართვის ტაქტიკასა და სტრატეგიას? და კიდევ, "ნაცმოძრაობის" ლიდერთა განცხადებებზე ივანიშვილის საზოგადოებისადმი მოწოდებას - "მშვიდად მიადევნეთ თვალი ჩვენი ოპონენტების განცხადებებსა და ქცევას" . . .
- შეფასებების გაკეთება ძალიან ადრეა. შიდა პოლიტიკაზე არსებულ პრობლემებზე ვისაუბრე და აღარ გავიმეორებ. რაც შეეხება ბიუჯეტს, ჯერ ბოლომდე ანალიზი არავის გაუკეთებია თუ რას ნიშნავს ახალი ეკონომიკური პოლიტიკა, რომელიც ახალ ხელისუფლებას აქვს. ჩვენ ბევრი გვესმის სხვადასხვა მნიშვნელოვანი პროექტების გადახედვაზე. თუ ეს მართლა ასეა და საქართველოში ის მსხვილი საინვესტიციო პროექტები, რომლებიც აქამდე არსებობდა, შეჩერდება, ჩემი აზრით, ეკონომიკისთვის ეს ძალიან ცუდი იქნება. სამწუხაროდ, ამ თემაზე კონკრეტული არც ახსნა და არც დებატები არ მოგვისმენია. ის სოციალური დანახარჯები, რომლებიც გაიზარდა, ბუნებრივია კარგია, საინტერესოა, ეს როგორ აისახება ქვეყნის ეკონომიკასა და ქვეყნის მაკროეკონომიკურ სტაბილურობაზე. ჩემი აზრით, ეს ანალიზიც გასაკეთებელია. ტარიფების შემცირება მოსახლეობისთვის კარგია, მაგრამ გასარკვევია, რას ნიშნავს ეს ჩვენი ენერგეტიკისთვის. ეს არის საინვესტიციო კომპონენტიდან აღებული ხარჯი თუ - არა. თუ ასეა, ეს იმას ნიშნავს, რომ 2-3 წელიწადში ჩვენი ენერგოსისტემას ექნება საჭიროება, რომ მასში ახალი ინვესტიციები ჩაიდოს? ბევრი კითხვები ჩნდება, ამიტომ ახლა ძალიან ძნელია იმაზე მსჯელობა მიღებული ბიუჯეტი კარგია თუ ცუდი. სერიოზული ანალიზია გასაკეთებელი.
საგარეო საქმეთა სამინიტროს მომავალი წლის ბიუჯეტი არ გაზრდილა, თუ არ ვცდები, რამდენიმე მილიონით შემცირდა. ჩემი აზრით, ეს არ არის სწორი. ჩვენი საგარეო პოლიტიკური ფრონტი არის ძალიან მნიშვნელოვანი. ჩვენ დაგეგმილი გვქონდა საელჩოების გახსნა და იმედი მაქვს, რომ ეს კვლავაც დღის წესრიგში იქნება. ამ საელჩოების გახსნა არ არის ჩვენთვის მარტო არაღიარების პოლიტიკის გაგრძელება, ეს არის მსოფლიოში ჩვენი პოლიტიკური წონის გაზრდა. ასე რომ, ბიუჯეტთან ბევრი კითხვაა და იმედი მაქვს, რომ ამ თემებზე საჯარო სივრცეში დებატები იქნება.
- საქართველოსა და რუსეთის ოფიციალური ხელისუფლების წარმომადგენლების არაოფიციალური შეხვედრაზე კომენტარები გაკეთდა მოსკოვსა და თბილისში. პუტინმა ივანიშვილთან სავარაუდო შეხვედრაზე საუბრისას კი განაცხადა, რომ "არ იცის, როგორი შეიძლება იყოს ამ შეხვედრის დღის წესრიგი და "არ იცის, საერთოდ, რა შეიძლება გაკეთდეს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის საკითხებში". ასეთ ფონზე, რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ ქართულ-რუსული ურთიერთობების გაუმჯობესების შემდეგ გაჩნდეს ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით რაიმე პერსპექტივა?
- ჩემი აზრით, რუსეთთან ჩვენი ურთიერთობები ამ წუთში ძალიან ცუდ მდგომარეობაშია და მათი გაუმჯობესება შესაძლებელია მხოლოდ და მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ამ საკითხზე მოსკოვში პოლიტიკური ნება იქნება. ჩვენ დიალოგი აუცილებლად უნდა ვაწარმოოთ. ის, რომ დიალოგის წარმოება კარგია, ამაზე წინა ხელისუფლებაც ლაპარაკობდა. ჩვენ ძალიან ბევრ ფორუმზე მოუწოდებდით რუსეთს ჩართულიყო ჩვენთან დიალოგში. სხვათა შორის, პრეზიდენტმა რუსეთს გაეროსა და ეუთოს უაღლესი ფორუმებიდან მოუწოდა თბილისთან დიალოგისაკენ. დიალოგი კარგია, მაგრამ ჩვენ არ უნდა გვქონდეს გაზრდილი მოლოდინები. სხვათა შორის, კარგია, რომ ამ საკითხში ხელისუფლებას იგივე დამოკიდებულება აქვს და კარგად ესმით, თუ რა შეიძლება მივიღოთ ჩვენ ამ დიალოგისგან. უახლოეს ხანებში გარღვევას იმის გამო არ უნდა ველოდოთ, რომ რუსეთში ამის პოლიტიკური ნება არ არსებობს.
ძალიან მნიშვნელოვანია ის, რომ სწორად შევაფასოთ, რა იყო მიზეზები ჩვენსა და რუსეთს შორის გაფუჭებული ურთიერთობების. რა თქმა უნდა, წინასაარჩევნო კამპანიაში რიტორიკულად შეიძლება ვიღაცამ იდაოს, რომ ამის მიზეზი იყო პრეზიდენტი სააკაშვილი, მაგრამ კარგი იქნება, თუ ცოტა უფრო ღრმა ანალიზს გავაკეთებთ. ღრმა ანალიზის შედეგად ძალიან ნათლად ჩანს, რომ ამის მთავარი მიზეზი იყო რუსეთის დამოკიდებულება მეზობლებისა და საქართველოს დამოუკიდებლობის მიმართ. ჩვენ ეს კარგად უნდა გვესმოდეს და ყოველთვის უნდა ვიხელმძღვანელოთ ჩვენი ინტერესების დაცვის პრინციპით. კომპრომისებზე წასვლა ცუდი არ არის, მაგრამ ეს კომპრომისები არ უნდა იყოს წითელი ხაზების მიღმა. ჩემი აზრით, ეს არის ჩვენი მთავარი ამოცანა. ამ ეტაპზე ჩანს, რომ ხელისუფლებას ეს ესმის, თუმცა კიდევ ერთხელ ვამბობ, სწორი დიაგნოზი არის მნიშვნელოვანი, რომ ამ მიმართულებით წინ წავიდეთ.
კობა ბენდელიანი
"ინტერპრესნიუსი"
